Mountain sickness

#pulpitrock #stavanger #norway #hike #nature #lake #sky #wanderfulminds

A photo posted by Kaimook Malany (@wanderful_minds) on Jun 12, 2016 at 10:52pm PDT

ฉันเพิ่งอ่านข่าวทันตแพทย์หญิงไทยพิชิตยอดเขาเอเวอเรสไปหมาดๆ ยังทึ่งในความแข็งแกร่ง และชื่นชมความกล้าหาญของเธอได้ไม่นานนัก ก็ได้ข่าวครูสาวชาวออสเตรเลียเสียชีวิตระหว่างเดินทางไปพิชิตยอดเขาลูกเดียวกัน (Another death on Mt Everest, Australian lecturer dies near Camp IV, The Himalayan Times)

เป็นเรื่องน่าเศร้าใจไม่น้อย พลันให้คิดว่า สุขภาพร่างกายแม้จะสำคัญแค่ไหน ร่างกายจะแข็งแรงเพียงใด ต่อให้ไม่ประมาท แต่ธรรมชาติที่แม้จะสวยงามก็ยังมีพิษภัยที่มนุษย์อย่างเราบางทีอาจควบคุมไม่ได้อยู่ดี

อาจารย์มาเรีย อาลิซาเบธ สตรีดอม (Dr. Maria Elizabeth Strydom) จบชีวิตลงด้วย “โรคจากการขึ้นที่สูง” (Altitude sickness/illness หรือ Mountain sickness) เป็นอาการที่เกิดจาก การขึ้นไปอยู่ในพื้นที่ที่มีความมีสูงตั้งแต่ประมาณ 2,100เมตร (7,000 ฟุต) จากระดับน้ำทะเลปานกลาง เช่น ตามบริเวณยอดเขา ภูเขา

พอไปอยู่บนที่สูงมาก จะเกิดอาการ Acute Mountain Sickness (AMS) เกิดจากการที่ร่างกายปรับตัวไม่ทันในสภาวะที่มีออกซิเจนน้อย ทำให้ปวดหัว มึนศีรษะ เหนื่อย หอบ หายใจเร็ว

• อาการ
• ปวดหัว
• เหนื่อย
• มึนศีรษะ
• หน้ามืด
• ไม่อยากอาหาร
• นอนไม่หลับ
• คลื่นไส้ อาเจียน
• อาการคล้ายคนเมา/เมาค้าง

โดยทั่วไปแล้วร่างกายอาจปรับตัวได้ ภายในระยะเวลา 1-2 วัน แต่หากเป็นต่อเนื่อง และยังฟืนเดินทางต่อไป (ปีนเขาขึ้นไปที่สูงต่อไปอีก) อาการอาจรุนแรงมากขึ้นถึงขั้นเสียชีวิต อย่างไรก็ดี แม้จะหยุดเดินทางแต่ร่างกายบางคนก็สู้ไม่ได้ ทำให้อาการไม่ดีขึ้น

ปัจจัยเสี่ยง
ข้อควรพึงระวังคือ เราไม่อาจรู้ล่วงหน้าได้ว่าจะเกิดอาการเหล่านี้หรือไม่ เมื่อเดินทางขึ้นที่สูง จากข้อมูลพบว่า “แม้จะสุขภาพดีแค่ไหน ร่างกายที่แข็งแรงก็ไม่ได้ช่วยลดอัตราการป่วยเป็นโรคจากที่สูงเลย” เท่าที่ทราบคือ บุคคลที่มีอัตราเสี่ยงมากกว่าบุคคลทั่วไป คือ บุคลลที่

• มีปัญหาสุขภาพปอด
• มีปัญหาเรื่องการหายใจ (หอบ หืด)
• มีประวัติสุขภาพเคยเป็นโรคจากการข้ึนที่สูงมาก่อน
• ดื่มแอลกอฮลอ์ก่อนปีนป่าย/ขึ้นที่สูง
• ปีนป่าย/ขึ้นที่สูงอย่างรวดรเร็วภายใน 1 วัน: เดินทางขึ้นที่สูง 9,000 แมตร ต่อ วัน
• ไม่ได้อยู่ที่สูงมาก่อน

How can you not fall in love with nature? #hike #adventure #naturelovers #wanderfulminds #ocean

A photo posted by Kaimook Malany (@wanderful_minds) on May 14, 2016 at 4:28am PDT

วิธีป้องกัน

• หากมีอาการ ให้พัก หยุดเดินทาง และทานยานอนหลับ
• ห้ามดื่มแอลกอฮล์
• หลังจากมีอาการ หากภายใน 24-48 ชั่วโมง อาการยังไม่ดีขึ้น ควรหยุดเดินทาง และกลับลงสู่ที่ต่ำ

นี่เป็นเพียงหนึ่งในอาการขึ้นแรกและโรคจากการขึ้นที่สูง ยังมี น้ำท่วมปอด หรือ ภาวะปอดบวมน้ำจากที่สูง High altitude pulmonary edema (HAPE) ที่อันตรายรุนแรงถึงชีวิตเช่นกัน

ป้องกัน และดูแลตัวเองดีๆ นะคะ

*ข้อมูลแปลและดัดแปลงจาก “Patient information: High altitude illness (including mountain sickness) (Beyond the Basics), Gallagher S et al, 2016”

ฉันมีตั๋วกลับไทยแล้ว บินไป-กลับ (เบอลิน-กทม) แต่ด้วยเหตุบางประการทำให้ต้องกลับเมืองก่อน และตอนนั้นฉันยังอยู่ฟินแลนด์อยู่ เลยตัดสินใจซื้อตํ๋วกลับไทยเป็นตั๋วเที่ยวเดียวจากฟินแลนด์เลย (เฮลซิงกิ-กทม) ณ ตอนนี้ฉันมีตั๋วสามใบนะคะ คือ

1. เฮลซิงกิ-กทม
2. เบอลิน-กทม
3. กทม-เบอลิน

ตั๋วกลับ (กทม-เฮลซิงกิ) ไม่ได้ซื้อเพราะคิดว่าจะไปใช้ตั๋ว กทม-เบอลิน ที่ซื้อไว้ตั้งแต่คราวแรก เนื่องจากประเทศปลายทางที่ต้องไปหลังจากกลับไทยคือเยอรมันค่ะ ตอนตัดสินใจซื้อตั๋วจากฟินแลนด์ ฉันคิดไม่ตกว่าตั๋วกลับไปเยอรมันจะใช้ได้ไหม

ซื้อตั๋วไปกลับ แต่ไม่ได้ใช้ตั๋วขาไป จะใช้ตั๋วขากลับได้หรือเปล่านะ?

“คงใช้ได้แหละ มันสิทธิ์ของเรา เราจ่ายเงินแล้ว ซื้อแล้ว”

ภาพจาก Transportation Security Training

ปรากฎว่า ใช้ไม่ได้นะคะ

ทางสายการบิน ไม่ให้บินกลับค่ะ ด้วยเหตุผลว่า ตั๋วไปไม่ได้ใช้ (ไม่ได้รับการ activation) ฉันไม่ได้โต้แย้งอะไรมาก แต่ก็ได้คุยกับเจ้าหน้าที่ไว้เป็นความรู้ พบว่า นั่นเป็นเพราะ ตั๋วออกด้วยหมายเลขจอง (booking reference/number) เดียวกัน เป็นตั๋วไป-กลับเสมือน A-B หาก A ไม่ได้ใช้ มันจะทำให้ B เกิดขึ้นไม่ได้ เป็นลูกโซ่ สายการบินโดยทั่วไปใช้มาตราการนี้หมด

หากมีเหตุจำเป็นจริงๆ สามารถพูดคุยต่อรองกับเจ้าหน้าที่ได้ แต่นั่นมักเป็นเหตุฉุกเฉินคอขาดบาดได้ ป่วย เข้าโรงพยาบาล หรือ ตกเครื่อง/ต่อเครื่องไม่ทัน หากเป็นความผิดของสายการบิน (ต่อเครื่องไม่ทัน) กรณีนี้โดนส่วนใหญ่ไม่ต้องห่วงค่ะ แต่ถ้าเหตุผลส่วนบุคคลบางทีสมัยนี้เวลาซื้อตั๋วเค้ามักมีให้ซื้อประกันด้วย เผื่อจะได้ไม่เกิดเหตุขัดข้องหากไม่ได้ใช้ตั๋วกระทันหัน

อย่างไรก็ดี ก่อนจองตั๋วใดๆ ควรทำความเข้าใจลักษณะตั๋วให้ดีก่อน เพราะมาตราการแต่ะสายการบินต่างกัน ตั๋วโปรโมชั่น ลดราคามีกฏเกณฑ์ต่างจากตั๋วทั่วไปด้วย และตั๋ว ecoomy, economy pro, business คลาสต่างๆ ก็ต่างกันไปอีก

ไม่งั้นเสียเงินเปล่า อาจต้องทิ้งทั้งตั๋วไปตั๋วกลับ เลยนะคะ 🙁

อยากเที่ยวนานๆ หลายๆ ที่ แบกของเยอะ ไหนจะเหนื่อย ไหนจะปวดหลัง เห็นชาวต่างขาติแบ็คแพค แบกของหนาเตอะเต็มแผ่นหลัง บางทีก็หิ้วรองเท้า มีเบาะโยคะ มีเต๊นท์ด้วย เค้าทำกันยังไงกัน ไม่หนักเหร๊อะ มันก็น่าสงสัยนะ แต่พอได้เที่ยวแบกเป้บ่อยๆ แล้ว ทักษะการจัดของฉันก็ดีขึ้นมา ของมันจะน้อยลงๆ เรื่อย จะให้เที่ยวนานหลายเดือนหรือเป็นปี ของน้อยแค่ไหนฉันก็เชื่อว่าอยู่ได้

มาดูเคล็ดลับ 10 ข้อง่ายๆ กันเถอะค่ะว่าจัดกระเป๋าทำยังไงดี

ภาพจาก http://SanookTiew.com

1) ของที่เอาไป: เอาให้น้อยที่สุดค่ะ คือของที่ไม่จำเป็นก็ไม่ต้องเอาไป พวกของ “เผื่อ” ทั้งหลาย แนะนำว่าเอาออกเถอะค่ะ ไม่ได้ใช้หรอก คุณๆ ที่คิดว่า “เสื้อตัวนี้เอาไปดีกว่า เผื่อได้ใช้” “ผ้าพันคอนี้ เอาไปอีกสักผืน เผื่อหนาว” อย่าค่ะ คำว่า “เผื่อ” คือตัวสำรอง เราจะไม่ใช้มันและไม่ค่อยชอบใจนักมันถึงเป็นของ “เผื่อ” ยังไงล่ะคะ

2) ข้างหน้า: อย่าลืมว่าที่ข้างหน้าปลายทางยังมีของขาย ขาดเหลือหาเอาได้ จะไปแหล่งกันดาลแค่ไหนอย่างน้อยประเทศเขาก็คงมีร้านขายของเล็กๆ ให้ได้ควักตังค์ออกมาจากแน่ๆ ค่ะ

3) กระเป๋า: ไม่ต้องใบใหญ่มากนะคะ ตัวเล็กก็เอาไปขนาดพอดีตัว ไม่ใหญ่มาก ใหญ่มากเจ็บหลัง ทางทีดีเวลาซื้อให้ลองสะพายดูก่อน กระเป๋าแบ็คแพ็คจะมีแผ่นรองหลังหนาๆ นุ่มๆ คล้ายๆ ฟองน้ำ มันช่วยไม่ให้ปวดหลังค่ะ กระเป๋าพวกนี้ถูกออกแบบมาให้มีแผ่นรองหลังโดยเฉพาะ แล้วก็มีตัวที่ยื่นๆ ออกมารองรับน้ำหนักตรงสะโพกด้วย ด้วยเหตุนี้ของหนักแค่ไหนตอนสะพายก็ไม่รู้สึกว่ามันหนัก เพราะน้ำหนักมันถ่ายลงมาหมดแล้ว

4) ลำดับการจัดของ: ต้องวางให้มีลำดับมีชั้นเชิงด้วยนะคะ ไม่ใช้ยัดๆ ลงไปหมด ของหนักเบาอะไรเอาลงก่อน? …  ของเบาก่อนนะ วางเบาๆ พวกเสื้อผ้า กางเกง ชุดชั้นในลงก่อน ตามด้วยของหนัก เช่น รองเท้า ที่ชาร์จ เพราะของพวกนี้มันจะช่วยถ่ายน้ำหนักลงไปข้างล่างกระเป๋า ช่วยทับของเบาๆ ให้แบนลงกว่าเก่า จัดแบบนีรับรองประหยัดพื้นที่แน่นอนค่ะ

5) ขวด: พวกแชมพู ยาสระผม โลชั่น และของเหลวต่างๆ แบ่งใส่ขวดไว้ เอาไปพอปริมาณตามจำนวนวันที่ไป ถ้าจะให้เบากว่านี้และประหยัดพื้นที่มากกว่านี้ก็ใช้แบบซองค่ะ พกสะดวกกว่า หมดรายวัน ใช้เสร็จทิ้งเลย แต่ถ้าไม่ห่วงเรื่องต้องใช้ยี่ห้อนั้นยี่ห้อนี้ ให้ไปหาเอาข้างหน้าตามโรงแรม ตามโฮลเทลก็สะดวกเหมือนกันค่ะ ส่วนใหญ่เค้าจะให้มาเกินอยู่แล้ว เก็บซองทีเหลือไว้ใช้อีกยังได้เลย

6) รองเท้าแตะ: ถ้านอนโฮสเทล อย่าลืมรองเท้าแตะด้วยนะคะ เพราะที่พักอาจเป็นห้องน้ำรวม เอาไว้ใส่เดินเข้า-ออกห้องเวลาอาบน้ำ

7) ซักผ้า: ของไม่ต้องเอาไปเยอะ เพราะเราซักผ้าได้ ที่พักสมัยนี้มักมีเครื่องซักผ้าให้ในอาคาร อำนวยความสะดวกให้นักเดินทางอย่างเราๆ ถ้าไม่มี แต่เราอยู่เมืองหนาว ที่เมืองหนาวมีฮีตเตอร์ในห้อง ก็ซักเสื้อผ้าชุดชั้นในในห้องได้ ซักเสร็จก็ห้อยไว้แถวนั้นแหละค่ะ ตากตามฮีตเตอร์ ตื่นมาแห้งพอดี เชื่อสิคะ ฮีตเตอร์นี้มีประโยชน์มากกว่าให้ความอบอุ่นอีกนะ 😛

8) กันฝน:

1. ถ้ากระเป๋าไม่กันฝน อย่าลืมพกถุงไว้คลุมกระเป๋ากันเสื้อผ้าเปียกด้วยนะคะ ไม่ก็
2. ตอนจัดของให้จัดเสื้อผ้าเป็นถุงๆ ใส่ถุงพลาสติกบางๆ ก่อนค่อยยัดลงในกระเป๋า ถุงพลาสติกพวกนี้ภายหลังก็เก็บไว้ห่อเสื้อผ้าสกปรกที่ใช้แล้วได้เลย

9. ยา: ร้านขายยาในบางที (โดยเฉพาะยุโรป) ไม่ได้เปิดทำการทุกวัน บ้างหยุดวันอาทิตย์บ้างหยุดวันจันทร์ หยุดไม่เหมือนที่ไทยเสียด้วย เวลาทำการก็ไม่เหมือนกันทุกที่ หากป่วยมากระทันหันไม่มียารักษานะ พกไว้ทั้ง ยาดม ยมอม ยาหม่อง ยาแก้ปวด ยาแก้ไข้ พลาสเตอร์ปิดแผลด้วย 🙂

10. ข้อดีของการเที่ยวแบ็คแพ็คใช้กระเป๋าใบเล็กคือ

1. เอาขึ้นเครื่องได้ ประหยัดงบค่ะ สมัยนี้สายการบินราคาถูกมีเยอะ กระเป๋าเยอะก็เสียค่าเดินทางเยอะ กระเป๋าน้อยเราก็ประหยัดไปอีก
2. เดินทางสะดวก ของอยู่บนหลัง สะพายเอา เวลาผู้คนพลุกพล่านเราก็เดินได้ไม่ต้องคอยใครหลบทางให้เราลากกระเป๋า แต่อย่าลืมเดินดูคนด้วยนะคะ นักท่องเที่ยวหลายคนสะพายเป้เดินเพลินลืมดูว่ากระเป๋าเราไปชนใครหรือเปล่า รุกรานคนอื่นแบบนี้ไม่ดีค่ะ
3. เที่ยวได้หลายที่ขึ้นและย้ายเมืองได้ คือแบกเป้เดินไปไหนมาไหนได้เลย ตอนเช้าเช็คเอาท์ออกจากที่พักก็สามารถแบกของข้ามเมืองไปกับเราได้เลย ไม่ต้องคอยพะวงเดินทางกลับมาเอากระเป๋าที่เดิม

เที่ยวให้สนุกนะคะ 🙂

ไม่เคยคิดมาก่อนว่าเกิดมาชาตินี้จะมีโอกาสพูดว่าอากาศแค่ -15 องศาเอง ที่สำคัญคือฉันล่ะรู้สึกว่ามัน “แค่” จริงๆ ด้วย ไม่หนาวอย่างที่คิด

ความจริงอากาศน่ะหนาวมากนะ แค่ 10 องศาขึ้นดอยอินทนนท์ตอนอยู่ที่ไทยก็แต่งตัวกันยังกับหิมะถล่ม นี่ปาไป -15 หรือ -30 องศา (หรือกระทั่ง -40 องศา) แต่งตัวกันยังไง แรกๆ ฉันก็หวั่นนะ ถามเพื่อนๆ ชาวฟินน์แต่ละคนก็บอกว่า “ไม่หนาวหรอก หากแต่งตัวเป็น”

แล้วยังไงล่ะที่ว่าแต่งตัวเป็น

ต้องแต่งเป็นชั้นค่ะ เหมือนหัวหอม ต้องเป็นชั้นที่มีชั้นเชิงหน่อย เพราะมันจะช่วยให้ร่างกายปรับอุณหภูมิกับภายนอกได้ และถอดออกได้เสมอเมื่อรู้สึกร้อน แต่ละชั้นที่เราสวมใส่มีบทบาทของมัน เรียงลำดับตามนี้

1. THERMAL ชั้นควบคุมความชื้น ใส่แนบนิดติดตัว เป็นเสื้อที่เก็บความร้อนที่ พวกลองจอห์นหรือถุงน่อง อาจจะบางหน่อยหนาหน่อยขึ้นอยู่กับว่าทนอากาศหนาว หรือไปอยู่ที่ๆ อุณหภูมิติดลบมากเท่าใด
2. WOOL/FLEECE ชั้นเก็บความร้อนป้องกันความเย็น จำพวกเสื้อขนสัตว์ ผ้านุ่ม ใส่สบาย ถ้าเป็นขนสัตว์แท้จะแพงสุดๆ แต่อุ่นสุดๆ เช่นกัน ราคาขึ้นอยู่กับปริมาณขนสัตว์ หากคิดว่าอยู่นาน ต้องไปทำกิจกรรมกลางหิมะบ่อยๆ ซื้อไปเถิดค่ะ รับรองคุ้ม
3. SHELL/WIND-STOPPER ชั้นนอกสุด เป็นชั้นกันลม จะพองหนาเหมือนตัวหุ่นยางมิชเชลลิน ใส่แล้วตัวใหญ่เหมือนหนานุ่มน่ากอดเหมือนหมี แนะนำให้ใส่สองตัวคือแจ็คเก็ตชนิดที่ทำจาก DOWN  หรือเสื้อขนเป็ด จะแบบหนาหรือบางแล้วแต่ว่าขี้หนาวแค่ไหน (หรือจะใส่แบบบางก่อนตามด้วยหนาก็ไม่ว่ากันค่ะ) แล้วตามด้วย RAIN-STOPPER ใช้กันฝนซึ่งช่วยกันลมให้อีกที แนะนำมากหากชอบเดิน ปั่นจักรยานหรือเล่นกีฬาฤดูหนาว

โดยส่วนตัวฉันใส่เสื้อกล้ามเป็นชั้นแรกก่อนชั้น Thermal ให้อกอุ่นกันปอดบวม เพราะเวลาหนาวมากๆ ขั้น -20 ขึ้นไปจะหายใจลำบาก ความเย็นเข้าปอดแล้วมันแสบเจ็บจี๊ดๆ ดีแท้

ทั้งนี้จะใส่แต่ละชั้นมากน้อยแค่ไหนขึ้นกับเราเลยล่ะค่ะ หลักการของมันคือ ปกปิดผิวหนังให้มากส่วนที่สุด ให้ความเย็นเข้าร่างกายน้อยที่สุด และให้ความร้อนกักเก็บภายในได้นานที่สุด

อย่าลืมถุงมือ ผ้าพันคอ และถุงเท้าด้วยนะ ส่วนรองเท้าเนี่ยอาจจะต้องแบบกันน้ำกันลมบ้างเหมือนกัน ถ้าหิมะตกหนักเท้าเปียกแล้วทรมานค่ะ …

เหม็นด้วย อี๊

Up in the mountain #rigi #Switzerland #nature #mountain #snow #sledding #skiing #sky #winter #wanderfulminds

A photo posted by Kaimook Malany (@wanderful_minds) on Jan 7, 2016 at 2:30am PST