โรคจากการขึ้นที่สูง

Mountain sickness

#pulpitrock #stavanger #norway #hike #nature #lake #sky #wanderfulminds

A photo posted by Kaimook Malany (@wanderful_minds) on Jun 12, 2016 at 10:52pm PDT

ฉันเพิ่งอ่านข่าวทันตแพทย์หญิงไทยพิชิตยอดเขาเอเวอเรสไปหมาดๆ ยังทึ่งในความแข็งแกร่ง และชื่นชมความกล้าหาญของเธอได้ไม่นานนัก ก็ได้ข่าวครูสาวชาวออสเตรเลียเสียชีวิตระหว่างเดินทางไปพิชิตยอดเขาลูกเดียวกัน (Another death on Mt Everest, Australian lecturer dies near Camp IV, The Himalayan Times)

เป็นเรื่องน่าเศร้าใจไม่น้อย พลันให้คิดว่า สุขภาพร่างกายแม้จะสำคัญแค่ไหน ร่างกายจะแข็งแรงเพียงใด ต่อให้ไม่ประมาท แต่ธรรมชาติที่แม้จะสวยงามก็ยังมีพิษภัยที่มนุษย์อย่างเราบางทีอาจควบคุมไม่ได้อยู่ดี

อาจารย์มาเรีย อาลิซาเบธ สตรีดอม (Dr. Maria Elizabeth Strydom) จบชีวิตลงด้วย “โรคจากการขึ้นที่สูง” (Altitude sickness/illness หรือ Mountain sickness) เป็นอาการที่เกิดจาก การขึ้นไปอยู่ในพื้นที่ที่มีความมีสูงตั้งแต่ประมาณ 2,100เมตร (7,000 ฟุต) จากระดับน้ำทะเลปานกลาง เช่น ตามบริเวณยอดเขา ภูเขา

พอไปอยู่บนที่สูงมาก จะเกิดอาการ Acute Mountain Sickness (AMS) เกิดจากการที่ร่างกายปรับตัวไม่ทันในสภาวะที่มีออกซิเจนน้อย ทำให้ปวดหัว มึนศีรษะ เหนื่อย หอบ หายใจเร็ว

• อาการ
• ปวดหัว
• เหนื่อย
• มึนศีรษะ
• หน้ามืด
• ไม่อยากอาหาร
• นอนไม่หลับ
• คลื่นไส้ อาเจียน
• อาการคล้ายคนเมา/เมาค้าง

โดยทั่วไปแล้วร่างกายอาจปรับตัวได้ ภายในระยะเวลา 1-2 วัน แต่หากเป็นต่อเนื่อง และยังฟืนเดินทางต่อไป (ปีนเขาขึ้นไปที่สูงต่อไปอีก) อาการอาจรุนแรงมากขึ้นถึงขั้นเสียชีวิต อย่างไรก็ดี แม้จะหยุดเดินทางแต่ร่างกายบางคนก็สู้ไม่ได้ ทำให้อาการไม่ดีขึ้น

ปัจจัยเสี่ยง
ข้อควรพึงระวังคือ เราไม่อาจรู้ล่วงหน้าได้ว่าจะเกิดอาการเหล่านี้หรือไม่ เมื่อเดินทางขึ้นที่สูง จากข้อมูลพบว่า “แม้จะสุขภาพดีแค่ไหน ร่างกายที่แข็งแรงก็ไม่ได้ช่วยลดอัตราการป่วยเป็นโรคจากที่สูงเลย” เท่าที่ทราบคือ บุคคลที่มีอัตราเสี่ยงมากกว่าบุคคลทั่วไป คือ บุคลลที่

• มีปัญหาสุขภาพปอด
• มีปัญหาเรื่องการหายใจ (หอบ หืด)
• มีประวัติสุขภาพเคยเป็นโรคจากการข้ึนที่สูงมาก่อน
• ดื่มแอลกอฮลอ์ก่อนปีนป่าย/ขึ้นที่สูง
• ปีนป่าย/ขึ้นที่สูงอย่างรวดรเร็วภายใน 1 วัน: เดินทางขึ้นที่สูง 9,000 แมตร ต่อ วัน
• ไม่ได้อยู่ที่สูงมาก่อน

How can you not fall in love with nature? #hike #adventure #naturelovers #wanderfulminds #ocean

A photo posted by Kaimook Malany (@wanderful_minds) on May 14, 2016 at 4:28am PDT

วิธีป้องกัน

• หากมีอาการ ให้พัก หยุดเดินทาง และทานยานอนหลับ
• ห้ามดื่มแอลกอฮล์
• หลังจากมีอาการ หากภายใน 24-48 ชั่วโมง อาการยังไม่ดีขึ้น ควรหยุดเดินทาง และกลับลงสู่ที่ต่ำ

นี่เป็นเพียงหนึ่งในอาการขึ้นแรกและโรคจากการขึ้นที่สูง ยังมี น้ำท่วมปอด หรือ ภาวะปอดบวมน้ำจากที่สูง High altitude pulmonary edema (HAPE) ที่อันตรายรุนแรงถึงชีวิตเช่นกัน

ป้องกัน และดูแลตัวเองดีๆ นะคะ

*ข้อมูลแปลและดัดแปลงจาก “Patient information: High altitude illness (including mountain sickness) (Beyond the Basics), Gallagher S et al, 2016”